Różnice – wypalenie zawodowe a depresja

Wypalenie i depresja są do siebie podobne. W oby przypadkach występuje zmęczenie i poczucie braku energii, zaburzenia snu, uczucie smutku i beznadziei. W przeciwieństwie do syndromu wypalenia zawodowego, depresja ze swoimi symptomami jest uznawana za chorobę psychiczną związaną z całym obszarem funkcjonowania człowieka. Wypalenie zawodowe dotyczy kontekstu zawodowego. Depresja oddziałuje destrukcyjnie we wszystkich sferach życia.

W swoich badaniach Toker and Biron (2010) opisują następujące różnice.

„W porównaniu do depresji osoby z silnym syndromem wypalenia zawodowego:

• Sprawiają wrażenie bardziej energicznych i są w stanie cieszyć się z różnych spraw (choć czasem brak im na nie energii);
• Rzadziej tracą na wadze, okazują niechęć do aktywności umysłowej czy ruchowej lub mają myśli samobójcze;
• Jeżeli mają poczucie winy, to jest ono prawdziwe;
• Mają tendencje do przypisywania braku zdecydowania i działania raczej swojemu zmęczeniu, niż chorobie (tak jak robią to osoby z depresją);
• Częściej mają trudności z zaśnięciem, podczas gdy Ci z depresją zazwyczaj budzą się zbyt wcześnie (Hoogduin, Schaap & Methorst, 1996 )”

Źródło, Toker, S. & Biron, M. (2012). Job Burnout and Depression: Unraveling their Temporal Relationship and Considering the Role of Physical Activity. Journal of Applied Psychology. 97(3). 699-710.

Różnice – wypalenie zawodowe a stres

Wypalenie zawodowe może być wynikiem długotrwałego stresu. Jednakże różni się od bycia pod wpływem ciężkiego stresu.

[post-content id=970]

„Do wypalenia jeden krok… jeden, jedyny, nigdy więcej…”

Wypalenie zawodowe może dotyczyć każdej osoby i na każdym stanowisku. Fazy i skutki wypalenia zawodowego pojawiają się narastająco i często bywa, że nie są kojarzone z syndromem wypalenia. Jeden z popularnych modeli wypalenia zawodowego opisał psycholog Herbert Fredenberger w 1974 roku. Definiował on wypalenie zawodowe jako „stan umysłowego i fizycznego wyczerpania spowodowany pracą”. W 12 krokach opisał, jak zachowują się ludzie i na co zwrócić uwagę diagnozując objawy wypalenia.

1. Potrzeba udowodnienia sobie, że potrafię:

   Pierwszą oznaką jest wygórowana ambicja: pragnienie sprawdzenia się w pracy zamienia się w szkodliwą determinację i przymus. Potrzebę pokazania współpracownikom, a przede wszystkim samemu sobie, że pod każdym możliwym względem wykonuję pracę wyśmienicie.

2. Pracowanie coraz ciężej:

   Aby spełnić swoje wysokie osobiste oczekiwania przyjmują coraz więcej pracy i przykładają się do niej coraz bardziej. Obsesyjnie potrzebują robić wszystko sami, co z kolei dowodzi, w ich przekonaniu, że są „niezastąpieni”.

3. Zaniedbywanie własnych potrzeb:

   W ich rozkładzie dnia nie ma miejsca na nic więcej oprócz pracy, nieistotne stają się inne potrzeby takie jak spanie, jedzenie, przyjaciele i rodzina. Tłumaczą sobie, że te wyrzeczenia są dowodem heroicznej wydajności.

4. Wypieranie istnienia problemu:

   Są świadomi, że coś się dzieje nie tak, ale nie widzą źródła problemów. Uporanie się z przyczynami ich nieszczęścia może wywołać kryzys i dlatego jest postrzegane, jako zagrożenie. Często pierwsze objawy fizyczne pojawiają się na tym etapie.

5. Zmiana systemu wartości:

   Izolacja, unikanie problemu oraz wyparcie się podstawowych potrzeb fizycznych prowadzi do zmian w ich postrzeganiu świata. Zmieniają swój system wartości, a istotne elementy takie jak przyjaciele lub hobby zostają całkowicie odrzucone. Jedyną miarą własnej wartości staje się praca. Osoby te stają się coraz bardziej emocjonalnie wypalone.

6. Zaprzeczenie:

   Rozwija się w nich nietolerancja względem współpracowników, postrzegają ich jako leniwych, głupich lub niezdyscyplinowanych. Kontakty towarzyskie stają się prawie nie do zniesienia. Cynizm i agresja stają się bardziej widoczne. Uważają, że ich zwiększające się problemy spowodowane są presją czasu i ilością pracy, a nie, że wynikają ze zmian w ich zachowaniu.

7. Wycofanie:

   Ograniczają kontakty towarzyskie do minimum, izolują się oraz otaczają murem. Czują, że ich sytuacja staje się coraz bardziej beznadziejna lub pozbawiona celu. Obsesyjnie trzymają się ustalonych reguł w pracy. Mogą szukać ukojenia w alkoholu lub narkotykach.

8. Widoczne zmiany w zachowaniu:

   Inne osoby z ich bezpośredniego otoczenia nie mogą nie zauważyć zmian w zachowaniu. Niegdyś aktywne i zaangażowane ofiary przepracowania stają się bojaźliwe, nieśmiałe i apatyczne. Wewnętrznie czują się coraz bardziej bezwartościowe.

9. Depersonalizacja:

   Utrata kontaktu z samym sobą. Nie widzą w sobie oraz innych nic wartościowego. Przestają zwracać uwagę na własne potrzeby. Ich perspektywa czasu zawęża się do teraźniejszości. Życie staję się szeregiem funkcji mechanicznych.

10. Wewnętrzna pustka:

    Ich wewnętrzna pustka rozszerza się nieubłaganie. Aby przezwyciężyć to uczucie, rozpaczliwie poszukują aktywności. Pojawiają się bardzo silne reakcje jak przesadna seksualność, przejadanie się, nadużywanie narkotyków lub alkoholu. Czas wolny to czas stracony.

11. Depresja:

    Na tym etapie syndrom wypalenia odpowiada depresji. Osoby te stają się obojętne, pełne zwątpienia, wyczerpane, przekonane, że w przyszłość nic dobrego nie może się wydarzyć. Każdy z objawów depresji może się pojawić,od wzburzenia do apatii. Życie traci sens.

12. Syndrom wypalenia:

    Prawie wszystkie ofiary wypalenia zawodowego mają na tym etapie myśli samobójcze, pragnąc w ten sposób uciec od swojej sytuacji. Kilka z nich je przeprowadza. W końcu, doznają całkowitego załamania psychicznego i fizycznego. Pacjenci w tej fazie wymagają natychmiastowej pomocy medycznej.

Przyczyny wypalenia zawodowego związane z środowiskiem zawodowym:

• Poczucie niewielkiej lub żadnej kontroli nad wykonywanymi zadaniami,
• Brak dostrzegania lub uznawania rezultatów, efektywności i wydajności pracy,
• Niejasne lub zbyt wysokie oczekiwania wobec pracy,
• Nudne lub mało ambitne zajęcie,
• Brak oparcia w strukturze i/lub wysoka presja otoczenia.

Przyczyny wypalenia zawodowego związane ze stylem życia:

• Brak czasu na odpoczynek i życie towarzyskie,
• Angażowanie się w spełnianie zbyt wielu życzeń zbyt wielu ludzi,
• Branie na siebie zbyt dużej odpowiedzialności przy zbyt małym wsparciu od otoczenia,
• Zbyt mało snu,
• Brak bliskich, wspierających relacji z innymi osobami.

Cechy osobowości, które mogą sprzyjać wypaleniu:

• Perfekcjonizm: nigdy nie jest wystarczająco dobrze,
• Pesymistyczne podejście do siebie i świata,
• Potrzeba kontroli: niechęć lub niezdolność do delegowania zadań
• Bardzo wysokie oczekiwania wobec siebie, a w związku z tym wobec innych: osobowość typu A.

Jednym z największych wyzwań, z jaki mierzy się Europa, jest stres związany z pracą, na który narażona jest jedna czwarta pracowników.

Około 50%-60% wszystkich nieobecności jest związana z nadmiernym stresem w pracy. Szacuje się, że ich roczny koszty oscyluje wokół 20 miliardów Euro.

Definicja WYpalenia zawodowego

Wypalenie zawodowe to zjawisko spowodowane przez długotrwały stres związany z pracą, który przewyższa indywidualne możliwości radzenia sobie z nim. Charakterystyczne dla wypalenia są wyczerpanie fizyczne, emocjonalne i psychiczne, cynizm, deprecjacja swoich dokonań i możliwości związanych wykonywaną pracą oraz obniżona efektywność.

Kto jest narażony na wypalenie zawodowe?

Szczególnie narażeni na wypalenie są:

• Osoby postrzegane jako „super-efektywne” lub „wysokich lotów”,
• Ci z bardzo wysoką motywacją i oczekiwaniami początkowymi, którzy „pozbyli się złudzeń” lub rozczarowali się,
• Indywidualiści wspinający się po szczeblach kariery, któzy nie są juz w stanie sprostać presji zawodowej
• Ludzie związani z zawodami, gdzie pomaga się innym (pracownicy opieki społecznej, służby zdrowia, systemu edukacji).

Na co zwracać uwagę?

Wypalenie wpływa na efektywność i poziom energii. Osoby dotknięte tym syndromem doświadczają coraz większego poczucia bezradności, beznadziei, odczłowieczenia i rozżalenia. Większości ludzi zdarza się czuć znudzonym, przeładowanym i niedocenionym. Jedna jeżeli czujesz się w ten sposób przez większość czasu być może doświadczasz wypalenia zawodowego. Poniżej znajdują sie niektóre z sygnałów ostrzegawczych:

• Każdy dzień jest „do bani”,
• Nie zależy Ci na pracy, ani na życiu osobistym
• Ciągle czujesz deficyt energii, „nie masz siły”
• Czujesz, że większość dnia robisz rzeczy nudne lub przytłaczające,
• Nic co robisz nie robi na nikim wrażenia lub nie jest doceniane.

Konsekwencje wypalenia dotykają wszystkich sfer życia – zarówno osobistego jak i społecznego. Negatywne skutki zdrowotne mogą być spowodowane długotrwałym obniżonym stanem odporności i powtarzającymi się chorobami, takimi jak przeziębienia lub katar. Biorąc pod uwagę zróżnicowane i liczne niekorzystne skutki wypalenia istotne jest podjąć działania naprawcze jak najszybciej.

[post-content id=970]

Wypalenie zawodowe to proces, który pogłębia się przez długi czas. Jeśli nie zwrócisz uwagi na pierwsze sygnały ostrzegawcze, skutki i konsekwencje będą stawały się gorsze i gorsze z tendencją do narastania.

Wczesne objawy wypalenia sygnalizują, że coś jest nie tak, jak powinno być. Jeśli zareagujesz, możesz zapobiec poważnej katastrofie. Jeśli je zignorujesz, w końcu się wypalisz.

W miarę pogłębiania się syndromu można zaobserwować następujące objawy wypalenia zawodowego:

• Poczucie braku sensu i erozja wartości osobistych,
• Wyraźnie obniżona kondycja oraz efektywność fizyczna i psychiczna,
• Poczucie zwątpienia i porażki,
• Cynizm i negatywne nastawianie do otoczenia,
• Odkładanie spraw na później i przeciąganie czasu realizacji działań,
• Narastanie negatywnego stosunku do swojej pracy oraz kształtowanie się destrukcyjnych wzorców zachowań,
• Osłabienie samopoczucia fizycznego i psychicznego przejawiającego się obniżona odpornością i częstymi chorobami,

W ostatnim etapie osoby z syndromem odczuwają następujące objawy wypalenia zawodowego:

• Odrzucanie wszelkiej odpowiedzialności i kontaktów z innymi osobami,
• Zaburzenia snu – w tym chroniczna bezsenność,
• Nieżyt żołądka,
• Chroniczne zmęczenie, aż do momentu całkowitego wyczerpania,
• Kłopoty z koncentracją i pamięcią,
• Skłonność do przejadania się, nadużywania alkoholu, narkotyków i innych używek, jako ostateczny sposób radzenia sobie z sytuacją,
• Brak motywacji, nastroje depresyjne (nie mylić z depresją),
• Poczucie duszności i ataki paniki,
• Strach przed porażką i przyszłością,
• Bóle pleców, powtarzające się migreny, bóle mięśni, skórcze.

[post-content id=970]

[bg_faq_start]

1) Czy wypalenie zawodowe jest chorobą psychiczną?

Wypalenie zawodowe nie jest chorobą (ICD-10), tylko zespołem zróżnicowanych objawów psychosomatycznych. Istotne jest, by został przeprowadzony odpowiedni wywiad lekarski i postawiona poprawna diagnoza (kategoria Z73.0, Stan wyczerpania życiowego lub zespół wypalenia zawodowego, syndrom wypalenia zawodowego).

2) Czy wypalenie zawodowe jest zaburzeniem osobowości?

Nie Wypalenie zawodowe nie jest zaburzeniem osobowości (takim jak neuroza psychoza, schizofrenia, czy paranoja). Jest to stała zmiana zachowań, będąca wynikiem ekspozycji na długotrwały i silny stres. Continue reading →